Đó là câu hỏi mà tôi thường hỏi các bạn học viên khi phân tích chuỗi giá trị (value chain analysis) trong các buổi huấn luyện về chiến lược.
Câu hỏi tiếp theo sau câu hỏi trên thường là:
- Họ đóng vai trò gì, tạo ra giá trị gì mà được hưởng lợi nhiều như vậy?
- Tại sao người đó không phải là bạn?
- Bạn cần năng lực gì để làm được điều đó?
Tình huống này nếu qui vào kinh tế VN thì sẽ là:
- Ai là người được hưởng lợi nhiều nhất từ thủy hải sản của VN?
- Ai là người được hưởng lợi nhiều nhất từ hạt cà phê, ca cao, chè của VN?
- Ai là người được hưởng lợi nhiều nhất từ cao su của VN?
- Ai là người được hưởng lợi nhiều nhất từ trái cây của VN?
- Ai là người được hưởng lợi nhiều nhất từ khoán sản các loại của VN?
- Ai là người được hưởng lợi nhiều nhất từ những áo quần, giầy dép, túi xách do người Việt làm ra?
- ...
Tại sao không phải là VN mà là nước khác? Doanh nghiệp VN cần năng lực gì để có thể làm được điều đó?
Câu trả lời theo chúng tôi là:
- Năng lực marketing, và
- Năng lực về công nghệ, công nghiệp sản xuất, chế tạo.
Đó cũng chính là 2 lĩnh vực năng lực mà trong cả chục năm qua chúng tôi đã liên tục kêu gọi nhà nước và cộng đồng tập trung ưu tiên phát triển.
Theo chúng tôi thì Việt Nam không phải không cần năng lực về tài chính (tài khóa, tiền tệ), mà chỉ là chưa phải là ưu tiên vào lúc này. Chúng tôi cho rằng phải ưu tiên học cách làm ra tiền cái đã rồi mới học cách sử dụng tiền, quản lý tiền.
Nói một cách khác là chúng ta phải tập trung ưu tiên để phát triển các công nghiệp nền tảng, để có điều kiện trở thành một nước phát triển, rồi mới áp dụng chiến lược quản lý của một nước phát triển.
Tại sao lúc này?
Có người hỏi chúng tôi tại sao lâu nay không thấy tổ chức huấn luyện kỹ năng marketing, các trung tâm mời cũng không nhận, mà chỉ lúc này mới tổ chức?
Câu trả lời là vì chúng tôi thấy giai đoạn này, hơn lúc nào hết, các doanh nghiệp cần phải có năng lực này, Việt Nam mình cần có năng lực này để leo lên nấc cao hơn của thang giá trị. Nếu không chúng ta chỉ có thể xuất thô và gia công. Mà xuất thô và gia công thì lúc này cũng đã khó rồi.
Đỗ Hòa - on Năng lực Cạnh tranh Quốc gia.